ΠΛΙΝΙΟΣ Ο ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ(23-79 μ.Χ.) - Ο ΛΟΓΙΟΣ ΤΗΣ ΧΑΜΕΝΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ
| Ετικέτες Άνθρωποι των Θαυμάτων, outsider | Posted On Τετάρτη 13 Ιανουαρίου 2010
...κατέγραψε τεράστιο όγκο αρχαίας «μυστικής» γνώσης. Έδειξε μεγάλη αγάπη τόσο για το διάβασμα, το γράψιμο και τη μετάδοση της πληροφορίας, όσο και για την πατρίδα του, την οποία υπηρέτησε πολλές φορές.
Ο Πλίνιος γεννήθηκε στο Novum Comum της βόρειας Ιταλίας, αλλά αρκετά νωρίς εγκαταστάθηκε στη Ρώμη, για να σπουδάσει κοντά στους σημαντικότερους Έλληνες και Λατίνους δασκάλους της εποχής του. Ιδιαίτερα ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία, τη ρητορική, τη βοτανική και τα νομικά, ενώ λέγεται ότι για ένα διάστημα άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου. Αν και ήταν άνθρωπος αφιερωμένος στη γνώση, ωστόσο δεν απείχε καθόλου από τη δράση. Κυνηγούσε συνεχώς την περιπέτεια και ανέλαβε πολλά αξιώματα μακριά από τη Ρώμη. Σε ηλικία μόλις 23 ετών κατατάχθηκε στο στρατό και διακρίθηκε ως αξιωματικός του ιππικού, υπηρέτησε στη Γερμανία και στη Συρία, διορίστηκε διοικητής της Ισπανίας και επί Βεσπασιανού ανέλαβε και άλλες υπηρεσίες. Έτσι από τη μια υπηρέτησε την πατρίδα του και από την άλλη μελέτησε τη γεωγραφία και το φυσικό περιβάλλον αυτών των περιοχών αφήνοντάς μας καταγεγραμμένα τα αποτελέσματα των παρατηρήσεών του.
Ο Πλίνιος είχε τη μανιώδη συνήθεια να συλλέγει πληροφορίες και να καταγράφει σχόλια για ό,τι διάβαζε. Ο ανιψιός του, Πλίνιος ο Νεότερος —που ήταν και ο ίδιος συγγραφέας και αποτελεί τη βασικότερη πηγή από όπου μαθαίνουμε πληροφορίες για τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του Πλίνιου— αναφέρει ότι ο θείος του άρχιζε να διαβάζει πολύ πριν την αυγή και ότι παρομοίαζε τη γνώση με αγκίστρι ψαρέματος· πίστευε δηλαδή ότι ο,τι πιάνεται στο αγκίστρι, από το πιο μικρό ως το πιο μεγάλο, έχει ιδιαίτερη αξία. Συνήθιζε μάλιστα να λέει ότι οποιαδήποτε ενασχόληση πέραν του διαβάσματος ήταν απλώς χάσιμο χρόνου…
Το μοναδικό έργο του που έχει φτάσει στα χέρια μας ως τώρα είναι το Naturalis Historia (Φυσική Ιστορία), το οποίο αποτελείται από 37 τόμους. Όπως μας πληροφορεί ο ίδιος οι τόμοι αυτοί περιλαμβάνουν πληροφορίες τις οποίες κατέγραψε έχοντας διαβάσει περισσότερα από 2.000 βιβλία (!) Ευτυχώς φρόντισε να παραθέσει έναν αναλυτικότατο κατάλογο των βασικότερων πηγών του. Έτσι χιλιάδες τίτλοι βιβλίων και εκατοντάδες ονόματα συγγραφέων έχουν φτάσει —ονομαστικά έστω— ως εμάς χάρη στην προνοητικότητα και την οξύνοια του Πλίνιου. Ο κατάλογος αυτός είναι ενδεικτικός του όγκου της αρχαίας γνώσης, που δυστυχώς ως επί το πλείστον έχει χαθεί για πάντα…Το περιεχόμενο του τεράστιου αυτού έργου περιλαμβάνει τις εξής κατηγορίες: κοσμολογία και αστρονομία (απίστευτο και όμως αληθινό: υπάρχει κεφαλαίο αφιερωμένο στους κομήτες, τους οποίους ανάλογα με τη την κίνηση, την κατεύθυνσή τους, τη φωτεινότητά τους και το σχήμα της ουράς τους, τους χώριζε σε δέκα είδη), φυσική και ιστορική γεωγραφία, ανθρωπολογία και φυσιολογία του ανθρώπου, ζωολογία, βοτανική (αναφέρεται εκτενώς στα εξωτικά δέντρα και φυτά, στα καρποφόρα, στα άγρια είδη, στη γενική βοτανική και στη δεντροκαλλιέργεια, στα δημητριακά και στην ιατρική βοτανική), φαρμακευτική, ορυκτολογία και ιστορία της ζωγραφικής, της γλυπτικής, των αρχιτεκτονικών ρυθμών και της ρωμαϊκής τεχνολογίας.
Κατά καιρούς πολλοί έχουν κατηγορήσει τον Πλίνιο για έλλειψη κριτικού πνεύματος. Κάποια μεταφραστικά του λάθη από την αρχαία ελληνική στη λατινική γλώσσα και η αναφορά του σε παράξενα πλάσματα ήταν οι αιτίες της έντονης κριτικής που δέχτηκε. Είπαν ότι ο Πλίνιος ήταν αντιεπιστημονικός, κατάφεραν να υποτιμήσουν την σπουδαία προσφορά του και να τον οδηγήσουν στη λήθη. Κι όμως, είναι τόσο θαυμαστός, πιστευτός και ζωντανός ο φυτικός και ζωικός κόσμος της αρχαιότητας που περιγράφει, ώστε η αναφορά του σε παράξενα όντα μας βάζει σε σκέψεις. Ισχυρίζεται ότι υπάρχουν άνθρωποι ακέφαλοι που ‘χουν τα μάτια τους στην πλάτη, άνθρωποι με κεφάλι σκύλου που επικοινωνούν μεταξύ τους γαβγίζοντας, φίδια που πετάγονται με ένα σάλτο από το έδαφος και πιάνουν πετούμενα πουλιά, καθώς και ένα είδος ερπετού της Αφρικής που κομματιάζει βράχους μόνο με την ανάσα του και που είναι τόσο δηλητηριώδες, ώστε όταν κάποια μέρα ένας άνθρωπος σκότωσε κάποιο που βρισκόταν στην πλάτη του αλόγου του, το δηλητήριο απλώθηκε στη λόγχη του άντρα με αποτέλεσμα να πεθάνει τόσο ο ίδιος, όσο και το άλογο. Άραγε ο Πλίνιος, αυτός ο συστηματικός και τόσο επιστημονικός στη μέθοδό του, ήταν στην πραγματικότητα απλώς ένας δεισιδαίμονας που μπέρδευε την αλήθεια με το μύθο ή μήπως η αρχαιότητα έκρυβε μυστικά για κόσμους και πλάσματα παράξενα που είτε δεν υπάρχουν πια, είτε δεν μας κάνουν τη χάρη να μας επισκεφτούνε πια;
Η αγάπη του Πλίνιου για τη Φύση είναι διάχυτη και στη φιλοσοφική άποψη που εκφράζει σχετικά με το Θεό και την οικολογία, σε μια εποχή μάλιστα που κανείς δεν προβληματιζόταν για το περιβάλλον. Πίστευε ότι η ανθρώπινη κοινωνία για να ευημερεί οφείλει να βρίσκεται σε ισορροπία με το Θεό, τον οποίο για να τον καταλάβει ο άνθρωπος πρέπει πρώτα να καταλάβει τη Φύση· η περιφρόνηση, η απληστία και η αναζήτηση της πολυτέλειας έρχεται σε αντίθεση με την ισορροπία, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στην εξαφάνιση των ειδών, στην αδιαφορία για το αν υποφέρουν άλλα πλάσματα και στην εξάντληση των φυσικών πόρων της Γης (!)
Άλλη σπουδαία δουλειά που έκανε ο Πλίνιος είναι ότι μετέφρασε όλα τα ονόματα των ελληνικών φυτών στα λατινικά. Αυτό σημαίνει ότι εξαιτίας του μπορέσαμε να καταλάβουμε σε τι φυτά ακριβώς αναφέρονται δεκάδες αρχαία ελληνικά κείμενα. Επίσης ο Πλίνιος έχει γράψει ένα έργο για τη χρήση του ακοντίου από τους ιππείς, μια βιογραφία του Πομπονίου Σεκούνδου, μια έκθεση για τους γερμανικούς πολέμους (είκοσι βιβλία), το έργο Studiosus για την εκπαίδευση ενός ρήτορα και μια Ιστορία της εποχής του από τη βασιλεία του Νέρωνα ως του Βεσπασιανού σε τριάντα ένα τόμους. Δυστυχώς κανένα από τα συγκεκριμένα πονήματα δεν έχει διασωθεί.
Συνεπής προς την αναζήτηση νέων συγκινήσεων, ο Πλίνιος κέρδισε έναν ηρωικό θάνατο – και πώς αλλιώς θα μπορούσε να είναι άλλωστε; Τη χρονιά που έγινε η μεγάλη έκρηξη του Βεζούβιου, το 79 μ.Χ. ο Πλίνιος ήταν διοικητής της ναυτικής βάσης του Μισηνού, στην Καμπανία. Στις 24 Αυγούστου, ενώ είχε ήδη αρχίσει να παρουσιάζει έντονη δραστηριότητα το ηφαίστειο, ο Πλίνιος παρασυρόμενος από την έμφυτη ερευνητική του φύση, αποφάσισε να πάει ο ίδιος στην περιοχή, για να εξετάσει το φαινόμενο, αλλά και για να σώσει τη γυναίκα ενός φίλου του που ήταν εγκλωβισμένη εκεί. Όταν έφτασαν τα πάντα είχαν σκεπαστεί από την καυτή λάβα, η θερμοκρασία ήταν πολύ υψηλή και οι αναθυμιάσεις πολύ πυκνές. Ωστόσο ο Πλίνιος δεν το έβαλε κάτω· ήθελε πάση θυσία να βοηθήσει όσο περισσότερο κόσμο μπορούσε και να αξιολογήσει το φαινόμενο. Το άσθμα, όμως, από το οποίο έπασχε και μια ενδεχόμενη καρδιακή προσβολή νίκησαν τον Πλίνιο, που εξέπνευσε λίγη ώρα αφού είχε αποβιβαστεί σε μια περιοχή νοτιότερα του Βεζούβιου. Ο Πλίνιος κέρδισε επάξια το θάνατό του αποδεικνύοντας ως την τελευταία του στιγμή τον ηρωισμό του…
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια άσχετα με το θέμα της ανάρτησης θα διαγράφονται.