Η βία και η επιθετικότητα μεταξύ μαθητών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα και διαρκώς αυξανόμενα προβλήματα που αντιμετωπίζει το σχολείο και κατ’ επέκταση η κοινωνία, όπως παραδέχονται όλοι όσοι, επαγγελματίες ή μη, συναναστρέφονται μαθητές.

Κατά την άποψη του Συνηγόρου του Παιδιού χρειάζεται πρωτίστως να διασφαλισθούν συνθήκες γενικότερης λειτουργικότητας και ευνομίας στη σχολική κοινότητα και να αναπτυχθεί κλίμα συνεργασίας, συμμετοχής και αλληλοσεβασμού ανάμεσα στα μέλη της.

Ο σημαντικότερος παράγοντας που θα πρέπει πάνω του να εστιάσει το υπουργείο Παιδείας και οι αρμόδιοι προκειμένου να επιτευχθεί η επιδιωκόμενη μείωση της σχολικής βίας και η ασφαλής θωράκιση των σχολικών κοινοτήτων απέναντί της,

Μεγάλη ευθύνη για αυτό έχει ο διευθυντής-διευθύντρια σε κάθε σχολική μονάδα, που θα πρέπει να βρίσκεται κοντά στους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές. Να ακούει τακτικά τις απόψεις τους, να τους εμπνέει και να εγγυάται την ευρυθμία και ευνομία του σχολείου.

Όπως σημειώνει η αρχή, απαιτείται η ύπαρξη ξεκάθαρων κανόνων, που θα συνοψίζονται στο Σχολικό Κανονισμό, ο οποίος θα πρέπει να προκύπτει και να εφαρμόζεται μέσα από την επικοινωνία και συνεργασία εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων και να προβλέπει μεταξύ άλλων τους βασικούς τρόπους διαχείρισης βίαιων συμπεριφορών στην καθημερινή σχολική ζωή, αξιοποιώντας όποτε χρειάζεται και τα συλλογικά όργανα της σχολικής κοινότητας.

Να αξιοποιηθεί ο θεσμός των μαθητικών συμβουλίων για την ενίσχυση των διαδικασιών κατανόησης, διαμόρφωσης και τήρησης των σχολικών κανόνων, ενώ επιβεβλημένη θεωρείται η ύπαρξη σαφούς και αδιάβλητου συστήματος παρακολούθησης της εφαρμογής των σχολικών κανόνων και της προστασίας των μελών της σχολικής κοινότητας από οποιαδήποτε απειλή ή άσκηση βίας σε βάρος τους. Κάθε μαθητής, εκπαιδευτικός και γονέας θα πρέπει να μπορεί να εκφράζει ελεύθερα σχετικά παράπονά του και, εφόσον χρειάζεται, να λαμβάνει εγγυήσεις για την αποτροπή της επανάληψης βλαπτικών συμπεριφορών, επισημαίνει η αρχή.

Επίσης, θα πρέπει τα σχολεία να προχωρήσουν στη διεξαγωγή προγραμμάτων και βιωματικών εργαστηρίων βελτίωσης των κοινωνικών δεξιοτήτων και των σχέσεων συνύπαρξης – συνεργασίας, στα οποία θα μπορούν οι μαθητές να συμμετέχουν εθελοντικά, λαμβάνοντας κατάλληλα κίνητρα.

Να καθιερωθεί η διαδικασία ακρόασης, όταν εκδηλώνεται ένα περιστατικό βίας και ανάθεση ρόλων συμβούλων και μεσολαβητών σε εκπαιδευτικούς με ειδικές γνώσεις και δεξιότητες, ώστε να δίνεται δυνατότητα στους μαθητές να εξηγούν τις συμπεριφορές τους, σε περίπτωση βίαιων συγκρούσεων ή βίαιων ενεργειών και να γίνεται προσπάθεια συμφιλίωσης των εμπλεκομένων.

Να καθιερωθεί η διαδικασία συμφιλίωσης και εναλλακτικών κυρώσεων για τους μαθητές που ασκούν βία, όπως η προσφορά κοινωφελούς εργασίας, με την προϋπόθεση της συναίνεσής τους. Η επιβολή ποινών θα πρέπει να αποτελεί την έσχατη λύση και να λαμβάνει χώρα ύστερα από προσεκτική ακρόαση των μερών και εφόσον δικαιολογείται από την σοβαρότητα των παραπτωμάτων. Επιπλέον, να ενισχυθεί ο ρόλος των μαθητών στη διαδικασία επίλυσης συγκρούσεων ενδεχομένως και με τη δημιουργία ομάδων φιλίας ή διαμεσολάβησης.

Παράλληλα, χρειάζεται η ανάπτυξη υποστηρικτικών μηχανισμών (ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών κλπ) σε περιπτώσεις που κρίνεται αναγκαίο, για την επίλυση σοβαρών ζητημάτων που σχετίζονται και με παράγοντες εξωτερικούς των σχολείων, όπως προσωπικά ή οικογενειακά προβλήματα. Ακολούθως ανάπτυξη προαιρετικών ομαδικών δραστηριοτήτων που ενδιαφέρουν τους μαθητές και βοηθούν στην καλλιέργεια στενότερων δεσμών και σχέσεων συνεργασίας μεταξύ τους.

Τέλος, δεδομένη θα πρέπει να θεωρείται η τακτική ενημέρωση και επικοινωνία με τους γονείς έτσι ώστε να βρίσκονται κοντά στα παιδιά τους, αφουγκραζόμενοι τους προβληματισμούς τους, αλλά και η συνεργασία ολόκληρης της σχολικής κοινότητας που θα προάγουν τις ειρηνικές σχέσεις, αλλά και την εγρήγορση όλων με απώτερο στόχο την αποτροπή της εκδήλωσης φανερών και αφανών μορφών επιθετικότητας, βίας και εκφοβισμού μεταξύ μαθητών.