Η Αλίαρτος βρίσκεται στο κέντρο του Νομού Βοιωτίας, πάνω στην παλαιά εθνική οδό Αθηνών - Λαμίας και αρκετά κοντά στην Κωπαϊδα. Απέχει 98 χιλιόμετρα από την Αθήνα και 23 από τη Λιβαδειά. Λόγω της θέσης της έχει εξελιχθεί σε σημαντικό ημιαστικό κέντρο του νομού όπου εδρεύουν αρκετές δημόσιες υπηρεσίες και ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Ο οικισμός πήρε το όνομά του από τον Αλίαρτο, γιο της Θέτιδας και του Θέρσανδρου του βασιλιά των Θηβών και εγγονό του Σίσυφου. Η ύπαρξη της αρχαίας Αλιάρτου αναφέρεται από τον 'Ομηρο στην Ιλιάδα. Ήταν πλούσια λόγω της θέσης της (μεταξύ του Ορχομενού και της Θήβας) και της εύφορης πεδιάδας της. Ήδη στο δεύτερο μισό του 6ου π.Χ. αιώνα είχε κόψει ασημένια νομίσματα. Στην Αλίαρτο σύμφωνα με το μύθο είχαν ταφεί ο μάντης Τειρεσίας, καθώς και η Αλκμήνη, μητέρα του Ηρακλή....

Η αρχαία Αλίαρτος καταστράφηκε το 480 π.Χ. από τον Ξέρξη, κατά τη διάρκεια των Μηδικών πολέμων. Μετά την αποχώρηση των Περσών ξαναχτίστηκε και έγινε μέλος του Κοινού των Βοιωτών. Η πόλη καταστράφηκε τελικά το 171 π.Χ. από τους Ρωμαίους, επειδή είχε συμμαχήσει με τον Μακεδόνα βασιλιά Περσέα εναντίον τους.

Για τη βυζαντινή Αλίαρτο δεν έχουμε πολλά στοιχεία, ωστόσο λείψανα τείχους των βυζαντινών χρόνων μαρτυρούν ότι η πόλη ήταν ισχυρή και οργανωμένη. Η νεότερη Αλίαρτος έχει συνδεθεί με την προσπάθεια αποξήρανσης της λίμνηςΚωπαΐδας. Στην πόλη εγκατέστησε τα γραφεία της η αγγλική εταιρεία «LakeCopais Co Ltd», η οποία αποξήρανε τη λίμνη τμηματικά από το 1887 έως το1953.

Στις αρχές του 20ου αιώνα η Αλίαρτος αποτέλεσε συγκοινωνιακό και συνδετικό κόμβο της Λιβαδειάς με τη Θήβα, την Αθήνα και το λιμάνι του Πειραιά. Εκείνη την εποχή άρχισε να εμφανίζεται μια πρώτη μορφή ιδιωτικής επιχείρησης (κυλινδρόμυλοι, εκκοκκιστήρια κλπ.). Απαραίτητοι στην οικονομία της πόλης ήταν οι μύλοι, που άλεθαν την παραγωγή από τις καλλιέργειες της αποξηραμένης Κωπαΐδας. Το 1941 η συνολική παραγωγή σιταριού η οποία αλέστηκε ήταν 10.000.000 οκάδες και έσωσε την Αθήνα.Εκείνη την εποχή σημειώθηκε και αύξηση του πληθυσμού της Αλιάρτου.

Σήμερα η Αλίαρτος είναι κωμόπολη με 6.300 κατοίκους περίπου και αποτελεί βαμβακοπαραγωγικό κέντρο του νομού. Σημαντικοί συνοικισμοί της περιοχήςείναι ο Κριμπάς (κέντρο), το Μάζι, το Μούλκι, ο οικισμός των Ευρυτάνων,το Μαλάκι και το πάρκο με τα αγγλικά σπίτια.

Λίγο μετά την Αλίαρτο συναντάμε το χωριό Πέτρα, που είναι γνωστό από την ομώνυμη μάχη, που έγινε το 1829 με επικεφαλής τον Δημήτριο Υψηλάντη. Στη μάχη αυτή οΥψηλάντης ανάγκασε τους Τούρκους να συνθηκολογήσουν και να εκκενώσουντην περιοχή έως και τη Λαμία. Στο δήμο Αλιάρτου ανήκει και το γραφικό χωριό Ευαγγελίστρια με το πολύ γνωστό ομώνυμο μοναστήρι, που έπαιξε σπουδαίο ρόλο κατά τους Βυζαντινούς χρόνους και μετά.

• Αρχαία πόλη της Αλιάρτου. Η ακρόπολη βρίσκεται πολύ κοντά στη σύγχρονη πόλη. Τα ερείπια μαρτυρούν διάφορες οικοδομικές φάσεις. Στην ψηλότερη κορυφή του λόφου τοποθετείται η μυκηναϊκή ακρόπολη, ενώ στη δυτική πλευρά του λόφου σώζονται νεότερη οικοδομική φάση του 7ου αιώνα π.Χ., καθώς και μια είσοδος του 4ου αιώνα π.Χ. Στα νότια και νοτιοανατολικά σώζονται τα λείψανα δύο πύργων του τέλους του 6ου ή των αρχών του 5ου αιώνα π.Χ. Στην κορυφή της ακρόπολης αποκαλύφθηκε ναός της Αθηνάς του 6ου αιώνα π.Χ., που περιβάλλεται από οχυρωματικό περίβολο. Κατά μήκος του βόρειου τείχους σώζονται και θεμέλια παλαιότερου ναού (7ος αιώνας π.Χ.). Εκτός από τα ερείπια της Ακρόπολης,σώζονται και τμήματα από το τείχος, καθώς και ίχνη του θεάτρου. Στο χώρο έχουν βρεθεί και πολλά νομίσματα του 550- 500 π.Χ., με χαραγμένη επάνω τη βοιωτική ασπίδα. Στα νοτιοανατολικά της ακρόπολης έχει έρθει στο φως νεκροταφείο της ρωμαϊκής περιόδου.

• Η εξέλιξη του οικισμού αυτού είναι άμεσα συνδεδεμένη με το γεγονός ότι εδώ, το 19ο αιώνα, είχε τα γραφεία και τις εγκαταστάσεις της η Αγγλική Εταιρεία“Lake Copais Co Ltd” που αποξήρανε τη λίμνη της Κωπαϊδας. Τα γραφεία,όπως και οι κατοικίες του προσωπικού βρίσκονται μέσα σ' ένα μεγάλο ανθοστόλιστο πάρκο, γνωστό ως "Κήποι Αλιάρτου". Ενδιαφέρον και ευχαρίστηση προκαλεί στον επισκέπτη η περιήγηση στα δρομάκια του με τα τρεχούμενα νερά και τα ποικίλα καλλωπιστικά φυτά. Υπήρχαν, επίσης,υδροηλεκτρικό εργοστάσιο και δύο νερόμυλοι.

• Στο κέντρο της Αλιάρτου ο επισκέπτης συναντά τις αναπαλαιωμένες λιθόκτιστες αποθήκες των αγροτικών προϊόντων. Από το 1953 η κωπαϊδική γη εξαγοράστηκε από το Ελληνικό Δημόσιο και ήλθε στα χέρια των αγροτών.

• Μονή της Ευαγγελίστριας. Απέχει περίπου 12 χιλιόμετρα από την Αλίαρτο.Χρονολογείται τον 12ο ή 13ο αιώνα. Διαθέτει μικρή βιβλιοθήκη, εργαστήρι υφαντών και συνεδριακό κέντρο. Είναι χτισμένη σε ειδυλλιακό τοπίο όπου ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τη φύση και την αρχιτεκτονική και να ζήσει στιγμές περισυλλογής. Χτίστηκε κατά τη διάρκεια της ακμής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και ανακαινίστηκε το 1665. Την εποχή τηςΤουρκοκρατίας λειτουργούσε εντός της Μονής κρυφό σχολειό. Οι μοναχοί βοήθησαν τους Έλληνες (και τους συμμάχους τους) κατά τη διάρκεια του δεύτερου Παγκόσμιου πολέμου κρύβοντάς τους σε μια κρύπτη. Σήμερα η Μονή της Ευαγγελίστριας είναι γυναικείο μοναστήρι στον περίβολο της οποία ςβρίσκεται και το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου, κτίσμα του 1800.

Στο χωριό  Πέτρα υπάρχει ένας μοναδικής ομορφιάς φυσικός καταρράκτης, που κυριαρχεί στο τοπίο. Στη βόρεια πλευρά της Αλιάρτου εκτείνεται εύφορη πεδιάδα, η οποία προέκυψε μετά την αποξήρανση της Κωπαΐδας. Σε κοντινή απόσταση από το χωριό Ευαγγελίστρια, βρίσκεται η ωραία τοποθεσία Χαλίκι όπου ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τη φύση. Στο Χαλίκι υπάρχει πηγή που εικάζεται ότι ήταν η Ιπποκρήνη.

Στις 21 Μαΐου,ανήμερα της γιορτής των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, διοργανώνεται στην Αλίαρτο μεγάλο πανηγύρι. Κάθε χρόνο τον Αύγουστο διοργανώνονται τα Κωπαϊδικά, πολιτιστικές εκδηλώσεις που αποτελούν πλέον θεσμό, εδώ και τριάντα χρόνια, της περιοχής. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν θεατρικέςπαραστάσεις , παραδοσιακούς χορούς, συναυλίες και διάφορες εκθέσεις.

Στην Αλίαρτο  θα βρείτε πολλές ταβέρνες, εστιατόρια, καφενεία και μπαρ. Επίσης, λειτουργούν ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενώνες και ξενοδοχεία. Στη Μονή Ευαγγελίστριας υπάρχει συνεδριακό κέντρο, βιβλιοθήκη και εργαστήρι υφαντικής.